Upcycling is een belangrijke trend geworden in de mode-industrie, gedreven door de toenemende aandacht voor duurzaamheid en een groeiend bewustzijn van de principes van de circulaire economie. De trend werd nog versterkt door de coronapandemie. In november 2020 stelde het invloedrijke tijdschrift Vogue dat “upcycling de grootste modetrend van het moment is”[1]
Vergeleken met traditionele recycling, waarbij een product wordt vernietigd om er een nieuw product van dezelfde of mindere waarde van te maken, gaat upcycling verder: producten (beschouwd als residu of ‘afval’) worden hergebruikt en omgevormd tot artikelen van betere kwaliteit, vooral dankzij creativiteit.
Hoe ver staan we nu, met enkele jaren ervaring op de teller?
Een mooi voorbeeld is RESAP. Dit bedrijf werd in maart 2020 opgericht in Frankrijk en was actief in B2C (kleding en accessoires) en B2B (het organiseren van upcyclingworkshops binnen bedrijven). In minder dan vier jaar zette RESAP grote stappen: het werd verdeeld bij Galeries Lafayette, werkte samen met verschillende grote merken, had een verkooppunt van 100 m² in hartje Parijs, telde 60.000 volgers op sociale netwerken en had een team van 7 fulltime medewerkers.
Ondanks de steun van de community en haar passie voor duurzame mode moest oprichtster Mona Boujtita in maart 2024 een punt zetten achter het bedrijf en werd RESAP stopgezet. Duurzame mode kampt met een moeilijke realiteit: de hoge productie- en beheerkosten maken winstgevendheid moeilijk, zeker in combinatie met de complexiteit van voorraadbeheer, operaties en logistiek. Ook de toegenomen concurrentie (met name van fast fashion) en de hoge verwachtingen van de consument vormen grote uitdagingen voor bedrijven in deze sector.
Recente studies tonen aan dat upcyclingbedrijven geen toekomst op lange termijn kunnen garanderen als ze niet gecombineerd worden met een andere activiteit die echte inkomsten genereert. Deze diversificatie kan de vorm aannemen van workshops, verkoop van tweedehandskleding, verhuur van kleding of naaimateriaal …
Upcycling is deugdzaam vanuit milieu- en zelfs sociaal oogpunt, maar lijkt dus met ernstige uitdagingen te kampen wat de economische rentabiliteit betreft.
Ondanks de beperkingen en mislukkingen zijn er een aantal succesfactoren die het potentieel van upcycling kunnen vergroten. De strengere regelgeving op Europees niveau bijvoorbeeld stimuleert de opmars van circulaire ideeën in de textielsector. Vanaf 2025 moeten alle Europese landen een gescheiden inzamelsysteem voor textiel organiseren. Dit zou moeten leiden tot een groot aanbod van economisch levensvatbare hergebruik- en reparatiediensten.
De overheid kan ook een rol spelen door bewustmakingsacties te voeren, financiële prikkels te geven (bv. lagere btw op geüpcyclede artikelen) of initiatieven op dit gebied te promoten. Upcyclingactiviteiten worden nog steeds zwaar gesubsidieerd, maar dit heeft ook te maken met het feit dat ze vaak worden uitgevoerd in een maatschappelijke en/of opleidingscontext (bv. in samenwerking met het OCMW), of in een maatwerkbedrijf.
Zal ook upcycling uitgroeien tot een pijler van de circulaire economie, net als zijn grote broer recycling? Wat er ook van zij: ondanks de moeilijkheden die de sector ondervindt, hebben we er alle belang bij dat deze trend blijft groeien om de ecologische transitie te bevorderen.
[1] https://www.vogue.co.uk/fashion/article/upcycling-trend-ss21
