Circulaire productie in de stad : uitdagingen en oplossingen
Op donderdag 26 september organiseerde circlemade.brussels in het kader van de Shifting Economy Week een bijeenkomst van circulaire en duurzame ondernemers in de Tricoterie in Sint-Gillis. Daar getuigden ze over de problemen, uitdagingen en oplossingen die ze ondervonden bij het opzetten en ontwikkelen van hun bedrijf in het Brusselse gewest. De ondernemers die waren uitgenodigd om over hun parcours en hun ervaringen te praten, waren Stéphanie Cornet van Savvy (voorheen Trait Déco), Guillaume Aubert van Fix’it, Abdoulaye Bah van Simandu, Anas Ksabi van Conscient en Guilain Sevriere van Bel Albatros.
Een goede context om te starten
De gesprekken werden geleid door Patricia Foscolo, coördinator van circlemade.brussels, en weerspiegelden de praktijk en de realiteit waarmee deze ondernemers te maken kregen bij het realiseren van hun project. Om te beginnen de opstart van hun activiteit. Hoewel ieders verhaal anders is, benadrukten ze allemaal dat je bij de opstart veel doorzettingsvermogen en creativiteit nodig hebt.
Anas, medeoprichter van Conscient, een bedrijf dat duurzame en natuurlijke verf en schoonmaakproducten produceert: “In het begin hadden we geen partner die ons ondersteunde, dus zijn we thuis begonnen, in de slaapkamer, daarna in de badkamer en in de kelder. Pas toen we de beurs van Be.Circular kregen, konden we echt van start gaan en investeren in gebouwen en apparatuur.“
Ook andere sprekers vermeldden het belang van de steunmaatregelen die het Brussels Gewest heeft opgezet om hen te helpen opstarten, zoals het veelgeprezen Be.Circular-programma, de subsidies van Innoviris, het Brussels agentschap voor innovatie, en greenlab, de accelerator voor duurzame start-ups van hub.brussels. Het was dankzij greenlab dat Guilain Sevriere de basis kon leggen voor Bel Albatros, een bedrijf dat panelen uit gerecycleerd plastic afval produceert en verkoopt.
Werkruimte: een uitdaging
Naast Conscient, Bel Albatros en Savvy (dat ecologisch verantwoorde meubels en binnenhuisinrichting maakt), bestond ons panel van getuigen uit twee andere leden van circlemade.brussels die actief zijn in de reparatie en refurbishing van computerapparatuur en kleine elektrische apparaten (Abdoulaye Bah van Simandu) en in de reparatie en het onderhoud van grote elektrische huishoudtoestellen (Guillaume Aubert van Fix’it).
Hoewel ze op verschillende gebieden actief zijn, hebben ze met elkaar gemeen dat ze voor hun activiteit een grote behoefte hebben aan werkruimte, zij het om te produceren of om te repareren. En dat is duidelijk een van de grootste uitdagingen voor dit type ondernemer. Want hoewel bijvoorbeeld incubatoren (Recy-K, Greenbizz, Circularium …) een oplossing bieden, is het een feit dat de plaatsen beperkt zijn en dat dit per definitie slechts tijdelijke oplossingen zijn. En zoals iedereen weet, is commercieel vastgoed in Brussel schaars en vaak duur.
Guillaume Aubert van Fix’it: “ Ik moet zeggen dat het niet van een leien dakje ging voor ons. Noch citydev.brussels, noch Greenbizz hadden werkruimten die aan onze behoeften voldeden, dus gingen we op zoek naar particuliere verhuurders. Ik heb wel meer dan veertig panden bezocht, waarvan sommige in een echt rampzalige staat verkeerden, voordat ik de juiste ruimte voor onze werkplaats vond. En de huurprijs is aan de hoge kant: zo’n 2.000 euro per maand, voor een ruimte van 150 m². Dat is niet genoeg om met een gerust gemoed aan groei te kunnen denken.“
Deze getuigenis wordt min of meer bevestigd door de andere aanwezige ondernemers. Daaruit blijkt dat de schaarste en de hoge prijs van productieruimte in het Gewest een van de zwakke punten is van de Brusselse economische context. Het is een uitdaging waar het Gewest en met name citydev.brussels hard aan werken, maar het kost natuurlijk tijd om zulke ruimtes te ontwikkelen.
Personeel vinden
Zoals de meeste sprekers aangaven, is het werven van personeel ook een grote uitdaging, meer dan in andere sectoren. Als je hun verhaal hoort, wordt de reden hiervoor heel duidelijk. Zowel circulaire als duurzame productie en reparatie vereisen per definitie veel nieuwe vaardigheden, knowhow en expertise die nog niet zo wijd verspreid zijn. Abdoulaye Bah de Simandu: “Dit is ongetwijfeld het grootste probleem voor ons; de beschikbare profielen komen bijna nooit overeen met onze behoeften. Een telefoonscherm of -batterij kunnen vervangen is niet voldoende. We hebben polyvalente reparateurs nodig, met vaardigheden in mechanica, elektromechanica en elektronica. Daarom besloten we ons eigen ‘duaal leren’-programma van 12 maanden op te zetten, zodat de gemotiveerde kandidaten die we selecteren onze werkmethodes leren en in staat zijn om herstellingen uit te voeren volgens onze waarden. Dat is belangrijk.“
De opleiding kwam dus al snel naar voren als een werkpunt. Daaruit blijkt dat het beschikbare aanbod moet worden aangepast door de competente spelers in het Brusselse Gewest te mobiliseren.
Beheer van hulpbronnen
De circulaire economie houdt per definitie een totaal ander beheer van hulpbronnen en grondstoffen in dan bij traditionele productieactiviteiten. Voor recycling, reparatie en upcycling zijn voldoende hoeveelheden gebruikte producten en materialen nodig om een geloofwaardig aanbod te ontwikkelen. Het bekomen van grondstoffen is dus een centrale uitdaging. En ook op dit gebied zijn er veel lessen te trekken uit de getuigenissen van de ondernemers die rond de tafel zaten.
Guilain Sevriere de Bel Albatros: “Onze bedrijfsactiviteit draait om het terugwinnen van plastic afval, waarvan we panelen maken die we voornamelijk aan binnenhuisarchitecten en architecten verkopen. Dit betekent dat we een relatief grote behoefte hebben aan grondstoffen. Met plastic afval bedoel ik ongereinigd plastic afval; huishoudelijk afval is niet geschikt.
We zijn gevestigd in Recy-K, een site van Net Brussel. Je zou dus kunnen denken dat het voor ons makkelijk is om via hen toegang te krijgen tot deze bronnen. Maar dat is niet het geval. In werkelijkheid is Net Brussel niet echt in staat om ons voldoende en geschikte stromen te leveren, vooral omdat zij niet het soort sortering doen dat wij nodig hebben. Daarom kopen we voornamelijk in bij bedrijven die ons hun schone, onverkochte of ongebruikte plastic producten geven. Bijvoorbeeld bij een bekende frisdrankfabrikant, die ons bijna twee ton aan plastic rietjes leverde. Het zoeken naar leveranciers is dus een relatief groot deel van ons werk.“
De ambitie om te groeien
Wanneer een bepaalde maturiteit is bereikt, is de volgende uitdaging vaak om te groeien om de positieve impact op de planeet te vergroten. Maar groeien gaat meestal gepaard met een schaalverandering en dat vereist een aantal ingrepen. Nood aan meer ruimte, nieuwe werknemers, extra middelen en grondstoffen … Groeiplannen vertalen zich ook in echte veranderingen voor de ondernemer zelf, die overstapt van de rol van oprichter naar die van manager.
Stéphanie Cornet, oprichtster en zaakvoerder van Savvy (voorheen Trait Déco), koos voor de oplossing van een zakelijk partnerschap: “Deze uitdaging is des te belangrijker voor ons omdat we van kleinschalige productie overstapten op pre-industriële productie in kleine batches van enkele honderden of zelfs enkele duizenden stuks. In plaats van ons personeelsvolume te verhogen, geven we de voorkeur aan onderaanneming, in het bijzonder aan maatwerkbedrijven. Ook al is het hierdoor wat moeilijker om de productie te organiseren, met name om planningen op elkaar af te stemmen, het geeft ons de flexibiliteit die we nodig hebben en het is in lijn met de waarden die we als ondernemer willen uitdragen. Vergeten we ook niet het belang van de beschikbare ondersteuning in het Brusselse gewest. Dat creëert een erg waardevol ecosysteem om je te helpen ontwikkelen. Er zijn veel dingen die we hebben moeten leren om dit productieniveau te bereiken. Daarbij waren de opleidingen die hub.brussels geeft op het gebied van marketing, prijsbepaling enzovoort erg nuttig.“
En zo werpen de vele gesprekken en getuigenissen een licht op een aantal belangrijke thema’s in de ervaringen van deze circulaire en duurzame ondernemers in Brussel. Allemaal benadrukken ze de noodzaak om continu op zoek te gaan naar oplossingen om deze nieuwe bedrijfsmodellen tot leven te brengen, en tegelijkertijd ook om bepaalde opvattingen en beelden te veranderen.
De bedrijven :
Bel Albatros : https://www.belalbatros.com/fr_BE
Conscient : https://conscient.be/
FIX’IT : https://www.fix-it.help/
Savvy : https://savvy-interior.be/en/
